Sierplanten in de moestuin

In het voorjaar zaaide ik wat raketsla. Een zaadje of zes, in een rijtje van 10 op 1 cm. De zaadjes deden het goed, en we aten wekelijks raketsla, twee keer per week zelfs, we hadden het eigenlijk dagelijks moeten eten, soep van maken, de gevel van een flatgebouw mee beplakken, enz. Want voor we het goed en wel beseften hadden we dit:

Voordeel is dat het heel wat kleur geeft aan de moestuin, en er groeit nergens meer onkruid, alleen nog kiemende raketsla. Je kunt hem ook snoeien als een buxusje, en de bloemetjes blijven lang goed in een boeketje. Volgend jaar zaai ik de raketsla gewoon in de bloemenborder denk ik 🙂

Read Full Post »

Erfstuk

In een boek of column waarvan ik de titel ben vergeten, vertelt Arnon Grunberg wat een wonderlijk gevoel het oplevert wanneer hij, liefst argeloos, maar toch zo vaak mogelijk, laat vallen dat zijn grootvader in de 19de eeuw werd geboren. Alsof niet alleen die grootvader, maar ook hijzelf nog met zijn voeten in die late jaren 1800 staat. Een directe brug naar een verleden tijdperk, schrijft Grunberg (of was het nu toch Verhulst?)

Met een grootvader die eveneens in de late 19de eeuw werd geboren, herken ik zijn gevoel. De tijdsbarema’s van moeder aarde lijken een beetje te trillen als je het vertelt. Er is een klein zwart gat op aarde waar je eventjes doorheenschuift, en midden in de 21ste eeuw sta je daar in je 19de-eeuwse jurk, met een kraag van rijk geborduurd katoen rond de hals en een zuchtje crinoline om de heupen. Het is alsof je zelf de paarden nog door de straat hebt zien gaan en de komst van de wasmachine als een moeilijke wijziging in het echtelijke geluk hebt doorstaan. Je weet hoe een 19de-eeuwse woning voelt, geurt en eruitziet, en als het over beide wereldoorlogen gaat, haal je zacht maar lankmoedig glimlachend even de schouders op. Alleen uit je simpele ‘ach ja, ’t is gepasseerd’ blijkt nog hoe groot de wanhoop is geweest. Met een grootvader uit de 19de eeuw ben je zelf een beetje een anachronisme van de huidige dag.

Mijn grootvader was daarnaast ook nog heel bijzonder. Omdat grootvaders dat per definitie zijn. Maar ook omdat hij op zijn beurt een anachronisme in zijn leven was, maar dan eentje uit de toekomst. Lang voor de mensheid het woord dioxine leerde kennen, verbood de grootvader zijn nageslacht al gelatine te eten. Want dat was van het slechtste van de beesten gemaakt en daar zouden we ziek van worden (ik schraap nog altijd alle blubber van gekochte aardbeientaarten en zal mijn kinderen ongetwijfeld hetzelfde leren doen). Boterhammen die in het zand waren gevallen, mochten we na een zachte klopbeurt gewoon verder opeten. “Om echt gezond te zijn moet je van alle slechte dingen een beetje binnen hebben” zei de grootvader. En er moet iets van waar zijn, want van zijn ruim 200 telgen tellende nageslacht is er geen enkele met een allergie. De grootvader teelde ook tomaten, als één van de eersten uit de buurt, met veel zorg en liefde, terwijl hij op zijn schouders het hoongelach van de buren torste. Het waren biologische tomaatjes, dat spreekt, want zelfs toen DDT was uitgevonden en de meeste boeren er zich royaal mee uitleefden, kreeg mijn grootvader nog altijd alles opgekweekt met de as uit de leuvense stoof, de tabak uit zijn pijp, het gruis van de koffie, en – inderdaad – urine.

Maar het is niet de bedoeling het levensverhaal van mijn familie uit de doeken te doen. Waar ik het eigenlijk over wou hebben, is een erfstukje van mijn grootvader dat enkele dagen geleden aan mij werd doorgegeven. En dat is dit:

Het titelblad van het boekje ontbreekt, waardoor ik geen idee heb wat de titel is of het jaar van uitgave (maar dat werd er in vroeger jaren ook niet systematisch opgezet). Wat ik uit de inhoud kan opmaken, is dat het een kruiden- en plantenboekje is, gesponsord door een fabricant van poedertjes en flesjes, die achteraan ‘zonder eenigen dwang tot kopen’ vermeldt wat hij allemaal in de aanbieding heeft. Een dergelijke belangenvermening zou nu onmiddellijk tot een parlementaire vraag en een bezwaarschrift bij de raad van state leiden, maar getuigt van een welgemeende bezorgdheid die pharma-producenten toen blijkbaar nog hadden. Ook de interdisciplinaire inhoud van het boekje zou de haren ten berde doen rijzen (of nee, tegenwoordig is interdisciplinariteit weer ‘in’ zeker?). Behalve een overzicht van de heilzame krachten van planten en kruiden vind je er ook wenken voor het algemene welzijn van de mens, tips voor het drachtig maken van koeien, en hele hoofdstukken behulpzaamheid over ‘het zoogen der kinders’.  Het is allemaal zo innemend, dat ik er wellicht een vast stukje van zal maken op deze blog. In afwachting van al dit moois, deel ik met jullie alvast deze nuttige handleiding voor het opstaan des morgens vroeg:

Read Full Post »

Mag ik u voorstellen…

De nieuwste bewoners ten huize onderdeappelboom:

Je zou denken dat we het ondertussen wel gehad hebben met kippen: eerst vliegen ze naar de buren, dan in de bomen, vervolgens lopen ze van ons weg, en dan zijn we ze weer een week lang kwijt. En erger nog: ons lief Klein Boontje is niet meer. Op een avond vond ik het levensloos in een hoekje van de composthoop, alsof het een laatste warme plekje en beschutting had gezocht. Er is liefdevol afscheid van genomen, en er werd nagedacht over nieuwe kippen, volgend voorjaar ofzo. Maar een nonkel kwam het verdwijnen van Klein Boontje te weten, en voor ik het goed en wel besefte werd ik naar huis gestuurd met in mijn auto een doos met twee nieuwe kuikentjes. Brakelse hoenders, beweert de nonkel, maar ik denk dat het eerder een soort krieltjes van een gekruist ras zijn. Nietemin, het cadeau werd zeer geapprecieerd, en dit keer wilden we onze beestjes niet meer kwijtraken. In de garage stonden nog wat oude keukenplanken, en daarmee werd snel een parkje voor hen geconstrueerd.

Meneer onderdeappelboom fronste (terecht) even zijn wenkbrauwen bij de zoveelste bouwvallige constructie van zijn vrouw, maar de beestjes zitten veilig voor poezen en eksters, beschut tegen regen, zon en wind, èn ze zijn ook dicht bij het huis om aan ons en de kindjes te wennen. Want deze laatste spenderen ondertussen het grootste deel van hun tijd gehurkt naast het hokje, bijna liggend op de grond om zoveel mogelijk van hun nieuwste vriendjes te kunnen genieten. De Bresse-kippen komen sinds een week alleen nog bij ons om eitjes te leggen; de rest van de tijd zijn ze bij de buren, waar ze ook al het eten van hún kippen opeten. We denken dat we ze dus maar cadeau gaan doen aan de buurman, ook al ligt hun lot dan misschien in de kookpot…

Read Full Post »

Olleke Bolleke Bis

’t Is bollentijd, liet ik weten. En ik voegde de daad bij het woord.

Ik ging naar de Hema en kocht bollen.

We passeerden (nu ja, reden grondig om) langs ecoflora (met ondertussen de klassieke mengeling van enthousiasme en ergernis van dien), en kochten verwilderingsbollen.

En ik ging ook nog eens terug naar de Hema, omdat de bolletjes nauwelijks een week na hun verschijnen nu al 25 procent korting krijgen. En ik kocht dus opnieuw bollen.

Het resultaat:

– 50 tulpen

– 25 narcissen

– 20 sneeuwklokjes

– 25 botanische krokussen

– 25 pulcinella (nee, zo heten die bloemen niet, maar nu dit in mijn hoofd gesprongen is, krijg ik de juiste naam natuurlijk niet meer uit mijn geheugen gewrongen. Het zijn witte bloemen, die op een aar groeien, en ze bloeien in april/mei. En in de naam zit ‘zeker’ een u en een ch, en het lijkt vaagweg op pulcinella)

– 25 rankonkels

(allemaal van de Hema)

– 10 bosanemonen (eigenlijk meer stokjes dan bolletjes)

– 25 boerenkrokussen

– 15 boshyacinthen

– 20 bostulpen

(van ecoflora)

240 bolletjes dus, als ik me niet vergis. De krokussen gingen in het gras, de bosbollen aan de rand van de bomen, de ranonkels komen in de nieuwe moestuin, en de tulpen kwamen in de buurt van de gemengde haag (min of meer toch, want de kindjes mochten bolletjes in de door mij gemaakte putjes gooien, en daar kwam nogal eens wat creativiteit bij aan te pas.) Maar er zitten ook wel al wat bollen van vorige jaren in de grond: een paar knolletjes sneeuwroem, 3 winterakonietjes, een tiental fritillaria, een 20-tal kleine narcissen, evenveel kleine tulpen, zo’n 100 grote narcissen, een sporadische boshyacinth, een beetje daslook, sneeuwklokjes, muscari, griekse sneeuwklokjes en lenteklokjes.  Dat klinkt allemaal geweldig veel, maar zo gigantisch is dat niet als het bloeit. Gelukkig hebben de meeste van deze bolletjes de neiging erg te verwilden. Dus, beste muisjes, gelieve goed je best te doen om de verwilderende knolletjes de hele tuin rond te dragen, maar waag het asjeblief niet om meer dan de helft op te eten!

Read Full Post »

Bijna, maar ik denk dat ze weldra zal komen

Zie je wel dat het herfst en dus bijna winter is:

De hazelnoten vallen zelfs al af! Tenminste, deze die de schapen voor ons hebben overgelaten, want sinds ze in de weide van de hazelaar hebben gegraasd, hebben wij een hazelaarhoogstamboom ipv een hazelaarstruik. Samen met deze eerste noten, duiken ook de eerste snotneusjes al weer op. En dus dacht ik: vlier! Vlierbessensiroop moet ik hebben! Maar als de noten al vallen, zou ik dan niet helemaal te laat zijn voor de bessen? Ik nam het zekere voor het onzekere en kroop gewapend met kroost, zakken en een schaartje op de fiets, en ging op zoek naar bessen.

Nu moet je oppassen met vlier, want daar schijnt iets giftigs aan te zijn. Je moet bijvoorbeeld al zeker de struiken met 7 blaadjes per tak links laten liggen; enkel de struiken met 5 blaadjes zijn de goede. (hierover een interessante aanvulling in de reactie van 26/09/2011) En van de bessen zelf zijn de onrijpe en groene dan ook weer giftig. Over het wel en wee van de vlier vind je een boel interessante info bij Annetanne, alsook meer uitleg over welke de giftige zijn. Maar ik vraag me wel af hoe zwaar het weegt, zo’n trosje of vier van de verkeerde struik of een groen besje of 10 in een mengsel dat sowieso wordt gekookt?
Maar we hadden geluk: 4 min of meer bereikbare, goede vlierstruiken lagen op ons pad, en al gauw konden we met twee volle zakken terug huiswaarts gaan.

Voor het recept van vlierbessen ging ik ten rade bij de mama van mevrouw onderdeappelboom, die er op haar beurt het kookboek van háár mama bijhaalde (uit 1940) en waar wel vaker de beste recepten uitkomen. Ook dit keer betekende ‘authentiek’ blijkbaar ‘simpel’: rits de bessen van de steeltjes af en spoel ze even onder koud water. Haal er alle groene en onrijpe tussenuit en doe ze in een aardewerk pot. (het kookboek zegt expliciet: geen aluminium). Kook de bessen tot het vocht eruit is (“dus echt tot snot koken”, verduidelijkt de mama van mevrouw onderdeappelboom). Dat duurde bij mij toch wel een bijna een half uurtje; dan stonden de bessen helemaal onder het sap. Doe het kooksel in een neteldoek en laat uitlekken. Een neteldoek vergeet ik altijd maar weer te kopen, maar er lagen nog wel wat dichtgeweven ‘gratis-van-bij-den-beenhouwer-handdoeken’ in de schuif, en dat gaat ook (of ze ooit weer proper worden, is een andere zaak. Edit: de handdoeken zijn perfect proper geworden na één keer meedraaien met een kookwasje en een klein schepje ecover-waspoeder). Doe het kooksel in de handdoek (boven een kom) en bindt toe. (leg vooraf een touwtje klaar of roep naar meneer onderdeappelboom: ‘een rekkertje! rap!’) Zet de punten van de handdoek vast onder een aantal borden of iets anders dat zwaar is op de onderste plank van de hoge kastjes van de keuken. Zet daaronder de kom op het aanrecht. (Ik wou ter verduidelijking foto’s nemen, maar meneer onderdeappelboom en ikzelf kregen dusdanig wansmakelijke associaties bij die druipende zakken (die op foto nog tien keer erger uit de verf kwamen), dat ik het jullie bespaar).

Na een half uur zijn de bessen wel uitgedrupt en kan je de restanten uitwringen. De ontzettend paarse handen die je eraan overhoudt kan je met azijn en een schuursponsje te lijf gaan, maar aan de langzaam tot blauwzwart verkleurende nagelranden ontkom je niet).

Meet daarna het vocht (per liter of per kilo, maakt niet uit). Op 1 liter (of 1 kilo) sap gaat een halve kilo suiker. Ik had van twee zakken vol bessentrossen zo’n anderhalve kilo besjes (zonder steeltjes dus) en uiteindelijk 850 g vocht.

Doe het sap opnieuw in een aardewerk kom en kook op met de suiker. De helft van de witte suiker kan vervangen worden door bruine kandijsuiker. Dat heb ik dus ook zo gedaan. Laat 10 minuten doorkoken tot de saus geleert. Ik heb helemaal niets zien ‘geleren’ (dat moet ook niet, ik wou siroop, geen gelei), maar een beetje dikker is hij wel geworden, want van de 850g vocht + 425 g suiker kon ik uiteindelijk toch maar 4 potjes vullen.

Nu ja, potjes. We hadden een potje tekort, maar er stond wel nog een fles martini in de ijskast. Die was nog niet leeg, maar daar bedacht meneer onderdeappelboom snel een efficiënte oplossing voor. Of ik, hips, toevallig niet nog meer flessen nodig had?

Je kan aan deze siroop ook nog allerlei kruiden toevoegen, maar omdat het voornamelijk voor de kindjes is bedoeld, laat ik dat liever achterwege. Wie dat wenst, kan de siroop nog altijd met wat warm water, een scheutje rum en wat tijm en rozemarijn opdrinken deze winter. Maar bij ons thuis zal het gewoon regelmatig een soeplepel zijn.

En al bij al vond ik onze keuken nog verrassend proper en paars-loos na al dit geknoei, al ga ik in het vervolg de vloer niet meer schuren vóór ik eraan begin…

Read Full Post »

Olleke bolleke toverkolleke olleke bolleke knol

Het zomert al sputterend nog een beetje verder deze maand, maar toch hangt de koude al in de lucht, is het ’s ochtends weer veel te donker om op te staan, en kan vooral buiten eten ’s avonds niet meer zonder kaarslicht. Wel gezellig, dat laatste, daar niet van, maar het hamert zo langzamerhand wel ‘de winter komt eraan’ in ons hoofd. En die moet je dan maar zien door te komen. Met vrieslucht en sneeuw, geen probleem, maar ook met die dretsige kilte waar je voeten twee uur later nog vochtig van zijn, dat regenweer dat helemaal onder je huid kruipt en die storm die zoveel lawaai op de been brengt dat iedereen er onrustig van wordt. Maar daar moeten we dus door. En hoe doen we dat? Door nu al aan de lente te denken. Bollentijd!

Voor al wie vanaf eind januari-begin februari weer de bloemen uit de grond wil kijken, is het nu hét moment om aan het hamsteren te slaan en alle mogelijke lentebloeiers in de grond te steken. En waar kopen we dat? Wel, vanaf zaterdag in ‘denaldi‘ bijvoorbeeld, maar als je daar niet om 10u staat is het wel al uitverkocht. Of bij Bakker, mocht je hun lentebloers mooi vinden (irrealis). Maar zeker ook: bij ‘Echt Hema‘. Ik voorspel aan alle bloggers die dit voorjaar huilend boven hun scherm hingen omdat ze wéér geen winterakonietjes konden fotograferen: haal ze bij Hema, en ze zullen bloeien (en neem dan en passent ook hun sneeuwroem en fritillaria mee). En uiteraard kan en moet je ook eens bij ecoflora passeren, waar ze deze maand nog allerlei (verwilderings-)bollen verkopen (zelfs met een heuse opendeurdag, waar al wie nog steeds niet met een zeis werkt ook info over de zeis kan krijgen), en waar ik alvast dat prachtige bostulpje, wat krokussen, daslook, enz. ga halen. Aan de slag dus maar!

Read Full Post »

Zeg het eens…

…waar zouden jullie de nieuwe groentetuin plaatsen?

Wij denken dat het zoiets wordt:

Met een warm zuiders terrasje met leifruit en een kruidenbak, méér bloemen (vooral voor de vijver waar een diepe put is waar we altijd in wegzakken), alle bessen verhuisd naar vanachter, en de groenten op het erg schuine stuk naast de schapenweide. Dan moeten we wel 2 fruitbomen verplaatsen, maar zo erg is dat niet, toch?

Read Full Post »

De groentetuin: oogstcijfers en nieuwe catalogus

Het zal wel met het weer te maken hebben, maar net als Bart van Eigenwijze Tuin was ik van plan vandaag eens de balans op te maken van een eerste jaar moestuin. Dat kan objectief, want ik heb elke oogst minitieus op een blaadje genoteerd, gaande van de 149 kerstomaatjes (en er zullen er nog wel wat volgen), over de 10,125 kg patatten tot en met de fenomenale mislukking van de ene portie wortels. Bondig samengevat is het een succes geweest, en dit totaal onvermoed, want ik had zelfs niet durven hopen dat er überhaupt zaadjes zouden kiemen. Maar dat gebeurde, en de plantjes deden het (meestal) goed, en gaandeweg moest meneer onderdeappelboom mij er steeds vaker aan herinneren dat het een probeersel was, en het echt niet erg was als er eens geen oogstbare radijzen of alleen opgeschoten sla was. Wat ik alvast onthoud voor volgend jaar: méér bonen, méér rode biet en méér warmoes, want dat zijn schijnbaar onfeilbare groenten. Verder spinazie en sla sneller oogsten, en bovenal meer plaats laten tussen de groenten, want ik wou zo danig goed gebruik maken van mijn 35 m² dat ik op het eind een stuk moestuin had waarin niet alleen ik, maar ook de groenten weg noch weer konden. Ik denk dat we zo’n drie keer per week uit eigen tuin aten, maar net zoals Bart moet ik daarin eerlijk bekennen dat ik veel en zelfs mogelijks alles te danken heb aan het goede weer met weinig regen en vochtigheid, waardoor veel ziektes gewoon geen kans kregen. Daarnaast moest ik ook niet voor de volle 100 procent rekening houden met het rotatieschema van groenten, omdat de groentetuin volgend jaar weggaat.

Naar een andere plaats in de tuin.

Waar hij groter kan worden 🙂

En terwijl we nog van de zomeroogst genieten, staat de nieuwe wintercatalogus al klaar te pronken met zijn laatste aanwinsten:

Een ouwe getrouwe: de rode kool. Maar ik heb geen flauw benul wanneer die oogstklaar is?

Warmoes of snijbiet; veel te laat gezaaid, maar daardoor nog steeds een heerlijke oogst (receptjes, iemand?)

Ook paars, maar vrij ongewoon: boontjes! Deze paarse variant mag later worden gezaaid en schijnt meer geschikt te zijn voor de diepvries (groene boontjes uit de diepvries vind ik maar niks). Ik ben benieuwd; ’t is in elk geval een origineel bloemetje. O ja, bij het koken worden de boontjes weer groen, naar het schijnt. Ben benieuwd!

Verder ook bijna klaar: andijvie en winterspinazie.

In de rubriek ‘onzeker’: winterwortels en prei (groeit dat altijd zo traag?), en ook wel veldsla (zal dat nog wel kiemen nu?), en zeker ook spruiten (wanneer worden die spruitig? Er is nog geen bolletje te zien…)

Voor de schone kleur (en ook wel omwille van de vreugde van de mama van mevrouw onderdeappelboom) ook keukenraapjes (foto), maar opnieuw: wanneer is dat oogstklaar? En kent iemand lekkere receptjes?

Groenten kweken is eigenlijk een vreemde gewaarwording. Terwijl het nog half winter is en iedereen binnen verkleumd bij de warme haard kruipt, trekt de moestuinier  er al op uit om groentebedjes proper te harken en de eerste frele rijtjes voorjaarsgroenten te zaaien. Als het bijna 10 graden is vindt hij het een prachtig warme dag, en wanneer de mensen binnen zich bewust beginnen te worden van de komst van het voorjaar, diept de moestuinier al blijgemutst de eerste radijsjes en slablaadjes uit zijn groentetuintje op. Later in het voorjaar, als de ijsheiligen gepasseerd zijn en de bloemen hun eerste knopjes tonen, begint hij aan de zomergroenten. Terwijl de zon nog aarzelt of hij warm genoeg zal zijn om een trui overbodig te maken, droomt de moestuinier al van warmgerijpte tomaten, zonovergoten komkommers en een eindeloze hoeveelheid knapperige boontjes. Maar tegen de tijd dat dat allemaal rijp is, denkt hij alweer aan de winter. Hij zaait andijvie, verplant de prei en verzorgt al die andere wintergroenten die straks weer stoofpotjes, gratin en hutsepot moeten worden, terwijl de zon nog op zijn rug brandt en hij niks anders zou willen eten dan frisse slaatjes en een barbeque. De winter is erg kort als je een moestuin hebt. En nu het zo’n novemberweer is buiten, geven de net geoogste komkommers en radijzen gelukkig nog een zweem van zomer mee.

Read Full Post »