In een boek of column waarvan ik de titel ben vergeten, vertelt Arnon Grunberg wat een wonderlijk gevoel het oplevert wanneer hij, liefst argeloos, maar toch zo vaak mogelijk, laat vallen dat zijn grootvader in de 19de eeuw werd geboren. Alsof niet alleen die grootvader, maar ook hijzelf nog met zijn voeten in die late jaren 1800 staat. Een directe brug naar een verleden tijdperk, schrijft Grunberg (of was het nu toch Verhulst?)
Met een grootvader die eveneens in de late 19de eeuw werd geboren, herken ik zijn gevoel. De tijdsbarema’s van moeder aarde lijken een beetje te trillen als je het vertelt. Er is een klein zwart gat op aarde waar je eventjes doorheenschuift, en midden in de 21ste eeuw sta je daar in je 19de-eeuwse jurk, met een kraag van rijk geborduurd katoen rond de hals en een zuchtje crinoline om de heupen. Het is alsof je zelf de paarden nog door de straat hebt zien gaan en de komst van de wasmachine als een moeilijke wijziging in het echtelijke geluk hebt doorstaan. Je weet hoe een 19de-eeuwse woning voelt, geurt en eruitziet, en als het over beide wereldoorlogen gaat, haal je zacht maar lankmoedig glimlachend even de schouders op. Alleen uit je simpele ‘ach ja, ’t is gepasseerd’ blijkt nog hoe groot de wanhoop is geweest. Met een grootvader uit de 19de eeuw ben je zelf een beetje een anachronisme van de huidige dag.
Mijn grootvader was daarnaast ook nog heel bijzonder. Omdat grootvaders dat per definitie zijn. Maar ook omdat hij op zijn beurt een anachronisme in zijn leven was, maar dan eentje uit de toekomst. Lang voor de mensheid het woord dioxine leerde kennen, verbood de grootvader zijn nageslacht al gelatine te eten. Want dat was van het slechtste van de beesten gemaakt en daar zouden we ziek van worden (ik schraap nog altijd alle blubber van gekochte aardbeientaarten en zal mijn kinderen ongetwijfeld hetzelfde leren doen). Boterhammen die in het zand waren gevallen, mochten we na een zachte klopbeurt gewoon verder opeten. “Om echt gezond te zijn moet je van alle slechte dingen een beetje binnen hebben” zei de grootvader. En er moet iets van waar zijn, want van zijn ruim 200 telgen tellende nageslacht is er geen enkele met een allergie. De grootvader teelde ook tomaten, als één van de eersten uit de buurt, met veel zorg en liefde, terwijl hij op zijn schouders het hoongelach van de buren torste. Het waren biologische tomaatjes, dat spreekt, want zelfs toen DDT was uitgevonden en de meeste boeren er zich royaal mee uitleefden, kreeg mijn grootvader nog altijd alles opgekweekt met de as uit de leuvense stoof, de tabak uit zijn pijp, het gruis van de koffie, en – inderdaad – urine.
Maar het is niet de bedoeling het levensverhaal van mijn familie uit de doeken te doen. Waar ik het eigenlijk over wou hebben, is een erfstukje van mijn grootvader dat enkele dagen geleden aan mij werd doorgegeven. En dat is dit:
Het titelblad van het boekje ontbreekt, waardoor ik geen idee heb wat de titel is of het jaar van uitgave (maar dat werd er in vroeger jaren ook niet systematisch opgezet). Wat ik uit de inhoud kan opmaken, is dat het een kruiden- en plantenboekje is, gesponsord door een fabricant van poedertjes en flesjes, die achteraan ‘zonder eenigen dwang tot kopen’ vermeldt wat hij allemaal in de aanbieding heeft. Een dergelijke belangenvermening zou nu onmiddellijk tot een parlementaire vraag en een bezwaarschrift bij de raad van state leiden, maar getuigt van een welgemeende bezorgdheid die pharma-producenten toen blijkbaar nog hadden. Ook de interdisciplinaire inhoud van het boekje zou de haren ten berde doen rijzen (of nee, tegenwoordig is interdisciplinariteit weer ‘in’ zeker?). Behalve een overzicht van de heilzame krachten van planten en kruiden vind je er ook wenken voor het algemene welzijn van de mens, tips voor het drachtig maken van koeien, en hele hoofdstukken behulpzaamheid over ‘het zoogen der kinders’.Β Het is allemaal zo innemend, dat ik er wellicht een vast stukje van zal maken op deze blog. In afwachting van al dit moois, deel ik met jullie alvast deze nuttige handleiding voor het opstaan des morgens vroeg:
“dieter maakt mentale nota vooral nooit meer aardbeientaart met blubber erop voor te schotelen”
Onderdeappelboom meldt dat kreketaarten altijd uitzonderingen op alle regels zijn. π
jouw grootvader was blijkbaar uit het goede hout gesneden (en ja, there is P in Pee, Phosphorus) … maar dat boek is griezelig π
Danku, ik verkies de niet-griezelige boeken π
O jee, alles al lang achterhaald….maar nu, in deze tijd, weer helemaal in !!!
Beetje moeilijk leesbaar, maar alla……wie treurt daarom !!
Ik zou er in ieder geval heeeeeeeeel zuinig op zijn!!!
wijs he π
al wordt deze vroegopstaande man het wel degelijk elke morgen gewaar dat noch geest noch lichaam echt wakker zijn de eerste tien minuten. Vooral mijn ledematen werken dan niet echt frisch mede.
Bart / appelboom (bijna was je naam eruit geglipt)
dat is vast omdat jullie opstaan voor “de slaap eigenlijk gedaan is”.
dat is alvast de beste tip in jaren: het beste ogenblik om op te staan is wanneer de slaap gedaan is…
Thea, voor West-Vlamingen leest zoiets vanzelf π En ja, we moeten dringend eens een mooi kastje aanschaffen om dergelijke kleinoden in op te bergen!
Bart: klinkt bekend π
Ik ben zelfs een beetje ontroerd door je bericht, misschien heeft de omgeving er iets mee te maken. De alomtegenwoorde almdudler hier roept bij mij een enorme nostalgie naar mijn bomma’s frisdrankenkelder op :-). Graag nog meer goeie wijze raad uit de oude doos (of het oude boekje).
Mooi neergeschreven en ruikt het ook nog echt naar vroeger? Een extra dimensie aan zulke herinneringen.
Iets om te koesteren…
Buikberg: ontroering… zou de zwangerschap er iets mee te maken kunnen hebben? π En almdudler: lekker!
Tijdtussendoor: effectief, die heerlijke geur!
[…] en er schiet dus nauwelijks nog vrije tijd over. Maar ik beloofde een regelmatige post uit het boekje van mijn grootvader, en bij deze dan de eerste, lukraak gekozen: De […]
[…] na 20 jaar is hij in de gesprekken van familieleden nog heel springlevend. Ik had het trouwens hier al eens over hem. En ook achter dit stukje zat hij een beetje […]