Gisteren nam ik foto’s van alle bloemen die nog staan te bloeien in de tuin. Met de bedoeling die vandaag online te zetten. Maar dat leek behoorlijk dwaas toen de tuin er deze morgen zo bleek bij te liggen:
Geen nood, want veel mooier nog dan rozen, zijn rozen in de sneeuw:
En de kinderen hadden ook hun plannetjes klaar voor de dag: een sneeuwman moest het zijn. En nee, niet zomaar een sneeuwman, maar een sneeuwmama en een sneeuwpapa. En een sneeuwkindje. En een bedje voor het kindje. Maar na wat sneeuwpret en na het maken van de sneeuwmama en het sneeuwkindje moeten ze het toch wat koud gehad hebben, want toen bedachten ze plots zelf: ‘Ah, maar de papa is gaan werken. Hij is in Brussel. Kom mama, we gaan naar binnen.”
Jullie zullen straks nog gaan denken dat de herfst mij volledig in het hoofd en gemoed geslagen is, maar niets is gelukkig minder waar. Nu de dagen te kort zijn om de tuin bij daglicht te zien (en het dus wachten wordt tot het weekend vooraleer er nog eens tuinfoto’s gemaakt kunnen worden), heb ik gewoon alle gelegenheid en tijd van de wereld om jullie eens met wat andere, niet tuin-gerelateerde stokpaardjes lastig te vallen. En als er eentje is waarvoor herfst en winter het ideale seizoen zijn, dan moet het wel de Westhoek met zijn oorlogsverleden zijn. Vooral van de eerste WO dan.
Het is wellicht de papa van mevrouw onderdeappelboom die de eerste kiemen van interesse bij zijn dochter heeft gezaaid. Door de boeken die op tafel lagen. Door de reportages die hij bekeek. En door enthousiast te beginnen vertellen als mevrouw onderdeappelboom op school iets over de beide wereldoorlogen leerde. En dat ik het niet mocht doorvertellen, maar dat de eerste wereldoorlog veel interessanter is dan de tweede. Getuige daarvan de frontdagboeken in de boekenkast, regionale publicaties over WO I en, als kers op de taart, het boek van Sophie De Schaepdrijver (‘De Groote Oorlog’). Volgden later nog: de familieverhalen over oorlog en dienstplicht, en enkele ritjes door de westhoek (met minstens evenveel aandacht voor de eindproducten van de lokale hoppe-teelt als voor de eindeloze rijen witte zerken).
Van de mama van mevrouw onderdeappelboom kwamen er weer andere oorlogsverhalen, over honger en verzaken aan de dienstplicht (wat nog eens in een nieuw stukje ‘waar komt het vandaan’ terecht zou moeten komen), en natuurlijk ook poëzie, Vlaams en Engels. De poëzie was de doodsteek; eens er gedichten bij zijn, is mijn liefde terminaal: afstevenend op totale overgave. En dan moet ik het jullie toch even vertellen, hoe dat zat met die oorlog en die dichters, en waarom het zo mooi (hoewel natuurlijk geromantiseerd) is.
De eerste wereldoorlog was, zoals bekend, nooit gepercipieerd als groote oorlog. Het was ‘the war to end all wars’ en zelfs de Duitsers reden rond in tanks waarop ‘zurück zum Frühstuck’ was gekalkt. Oorlog was in die mate een technische aangelegendheid dat met Kerst zelfs een staakt-het-vuren werd gehouden om geschenken uit te wisselen, naar verluidt zelfs tussen de vijandelijke legers (maar dat zou ik toch nog eens moeten nalezen, hoe historisch correct dat wel is). In een dergelijk, van alle strijd ontdaan oorlogsbeeld is het niet verwonderlijk dat heel wat mannen met romantische inborst zich aangesproken voelden om hun eigen lichaam in de strijd te gaan werpen voor de goede zaak. Niet alleen vechtlustige jongemannen, maar ook kostschooljongens uit de betere families voelden de oorlogsroep aan hun lijf trekken. In het Verenigd Koninkrijk klonk de roep blijkbaar het hardst, en mannen die op het ene ogenblik nog een gedegen carrière in de betere middenklasse voor ogen hadden, liepen de volgende dag op het front, met in hun rugzak Keats, Byron en Wordsworth. Niet zonder resultaat: enkelen onder hen schreven merkwaardig mooie poëzie over de strijd. De bekendste van deze zogenaamde war poets zijn Siegfried Sassoon, Wilfried Owen en Rupert Brooke. En het meest bekende gedicht is ‘the Soldier’ van Brooke:
If I should die, think only this of me: That there’s some corner of a foreign field That is for ever England. There shall be In that rich earth a richer dust concealed; A dust whom England bore, shaped, made aware, Gave, once, her flowers to love, her ways to roam, A body of England’s, breathing English air, Washed by the rivers, blest by suns of home.
And think, this heart, all evil shed away, A pulse in the eternal mind, no less Gives somewhere back the thoughts by England given; Her sights and sounds; dreams happy as her day; And laughter, learnt of friends; and gentleness, In hearts at peace, under an English heaven.
Gezwollen van vaderlandsliefde, maar knap in structuur en beheersing. En dat dat niet evident was, blijkt uit de grote psychologische problemen die de jonge soldaten van het front mee naar huis namen. Shellshock was maar één van de vele namen voor hun veelal verwoeste geesten. Ook de war poets raakten geestelijk en fysiek gewond, en werden naar het fameuze Craiglockheart gestuurd waar ze alleen maar hulp en genezing kregen om vervolgens terug naar het front te kunnen worden gestuurd. Lees, lees asjeblief de Regeneration Trilogy van Pat Barker; gruw mee in de modder van Passendale en de Somme, geniet van de fenomenale dialogen en kijk voor altijd anders rond in de Westhoek.
Met de war poets zelf ging het niet altijd beter. Sommigen overleefden het niet. Anderen werden tijdelijk verliefd op elkaar. En één ervan mocht voor het tribunaal verschijnen omwille van zijn beklijvende aanklacht tegen de oorlog:
Siegfried Sassoon: Declaration against the War
I am making this statement as an act of wilful defiance of military authority, because I believe that the War is being deliberately prolonged by those who have the power to end it. I am a soldier, convinced that I am acting on behalf of soldiers. I believe that this War, on which I entered as a war of defence and liberation, has now become a war of aggression and conquest. I believe that the purpose for which I and my fellow soldiers entered upon this war should have been so clearly stated as to have made it impossible to change them, and that, had this been done, the objects which actuated us would now be attainable by negotiation. I have seen and endured the sufferings of the troops, and I can no longer be a party to prolong these sufferings for ends which I believe to be evil and unjust. I am not protesting against the conduct of the war, but against the political errors and insincerities for which the fighting men are being sacrificed. On behalf of those who are suffering now I make this protest against the deception which is being practised on them; also I believe that I may help to destroy the callous complacency with which the majority of those at home regard the contrivance of agonies which they do not, and which they have not sufficient imagination to realize.
Dit is al weer een heel lang stuk aan het worden, en ik ben nochtans belange nog niet klaar. Nog even melden dat een aantal war poets de band met literatuur bleef behouden, en de gruwelen te boven probeerde te komen in the Orchard, waarvan ik de foto’s bovenaan deze blog geleend heb. En dan is er muziek. Véél muziek. En dat was eigenlijk de reden waarom ik dit stukje wou schrijven, met name om jullie een concertje aan te raden. Hoewel ik natuurlijk verschrikkelijk geschandaliseerd ben dat jullie niet allemaal aan het juichen sloegen bij Nick Drake heb ik toch de moed om nogmaals jullie muzikaal niveau bij te schaven 😉
Oorlogsmuziek dus. En dat er veel van is. Frontliederen; thuisblijfliederen, treurliederen en bevrijdingsliederen. De Westhoek heeft lange tijd de traditie van ‘Passchendaele vredesconcerten’ gehad. Het ene jaar een concert in een kerk, het andere jaar een bustocht van de ene oorlogsplek naar de andere, met overal muziek en toneel aangepast aan de locatie (het front, de school, de wasvrouwen, enz.). Het was op zo’n tocht, op een ijskoud doorblazen grasveld dat vanuit de verte drie mannenstemmen dichterbij kwamen. Ze zongen dit:
Je moet van a capella houden, maar als je dat doet zal je al snel versteld staan van hun stem en hun arrangementen, die een pak moeilijker te ontrafelen zijn dan bijvoorbeeld die van de meisjes van Laïs (met dank aan broer en zus onderdeappelboom die altijd bereid zijn zo’n dingen eens uit te proberen).
Deze vredestochten bestaan nu niet meer, maar de traditie van oorlogsmuziek wordt hoog gehouden in Zonnebeke. En op 11 december kan je Coope Boyes en Simpson nog eens live horen. Ik besef, je moet er Kristien Hemmerechts bijnemen, maar toch: ga er naar toe!
En mocht je denken dat het 3 saaie oude mannen zijn: ze houden ook van Nirvana…
Tot slot (jaja, ik ga uiteindelijk nog afronden), moet je, als je dan toch naar dat concert gaat (uiteraard doe je dat), ook een toer langs de oorlogskerkhoven doen. Vergeet vooral Tyne Cot niet (en doe geen poging dat op z’n Engels uit te spreken; geen mens die weet wat je bedoelt) en woon de Last Post bij inaan de Menenpoort in Ieper. Nog tijd over? Bezoek In Flanders Fields. En voor komend weekend en voor al die koude dagen die eraan komen: verdrink in Godenslaap van Erwin Mortier, tot nader order nog altijd de beste auteur van ons taalgebied.
Ik ben jullie de laatste tijd schromelijk aan het verwaarlozen. Een oeverloze drukte op het werk gecombineerd met een najaarsziektje hier en daar maakt dat er bij thuiskomst meestal niet veel meer gebeurt dan eten, opruimen, en met een boek naar bed, om vervolgens volstrekt niet uitgeslapen terug wakker te worden. Maar er komt beterschap, dat beloof ik plechtig. En in afwachting van wat meer ‘reply’ van mijn kant hier toch al even een prachtige herfstsong om jullie bezig te houden… (idiote video erbij, maar ik vond er geen mooiere)
En na de zondvloed een nog grotere zondvloed: die van modder en watersporen.
De lokale radio had niet gelogen: de Vlaamse Ardennen zijn massaal overspoeld dit weekend. En dit keer niet door toeristen, maar door regen. Het leek nochtans echt niet zo enorm te gieten, maar de gezapige regen hield wel urenlang aan. Met als gevolg: waterkeringsmuren die het niet hielden, rivieren die buiten hun oevers traden en zelfs hele gezinnen op 300 meter van onze eigen woonst die werden geëvacueerd. 2 bakkers in de buurt kregen een hele gulp binnen, met voor één ervan, nauwelijks een half jaar aan het werk, vernielde elektriciteit en kapotte machines tot gevolg. Zijn wij even blij dat we boven op de berg wonen, waar we door het raam het hele weekend lang de modderslierten naar beneden zagen gutsen over straat.
Vandaag gingen we even poolshoogte nemen bij de gevolgen van de overstromingen.
Dit veld pompoenen en/of siervruchten zou sowieso een apart zicht geweest zijn, maar nu lijkt het alsof de stroom een wel heel grappig sinterklaasgeschenk heeft achtergelaten.
De straten zijn weer begaanbaar, maar de brandweer – die we op meerdere plaatsen bezig zagen – heeft nog zijn werk…
En waar deze ‘rivier’ nu stroomt had ik vroeger zelfs nooit een beek opgemerkt.
Je moet maar eens in je huis rond kijken om te weten hoeveel schade 2cm water al teweeg kan brengen, laat staan de ruim halve meter die in onze buurt het geval was.
En ook dit nog: tijdens onze tochtje hebben we ook nog een grote vogel gezien, maar hij was te snel weg voor mijn ongeoefende oog en de camera om te weten wat het is. Geen buizerd, daarvoor was hij te spits. Een slechtvalk? Maar leeft die op de velden? Een gewone valk dan maar?
Ik ging eens goed in het tuinwerk vliegen vandaag. Een nieuwe omheining voor de moestuin plaatsen bijvoorbeeld. Een beetje rommelen tussen de bloemen. Verder bladeren verzamelen om op de bedden van de groentetuin te leggen (al 3 gedaan, nog 6 te gaan). En dan eindelijk ook nog eens foto’s nemen en erover bloggen, want het is nu toch al een tijdje geleden dat het hier nog echt over tuinwerk ging (al is het wel duidelijk dat ik mij soms makkelijker verlies in andere berichten dan in het tuinnieuws :-/).
Maar toen kwam dus de regen. De wind. De storm, het gieten, het gutsen, de oude wijven, stront met haakskes, pijpenstelen, gieren en huilen van de wind. En dus maakte ik voorraden soep. Zongen we Sinterklaasliedjes. Hingen bij de stoof met puzzels en duploblokken. Stak ik kaarsjes aan en haalde ik mijn muziekinstrumenten naar beneden. Maakten we chocolademelk. Aten teveel koekjes. Keken eens tv.
En ’t was zaaaaaalig zo. Die tuinstukjes komen nog wel, maar zo’n luie dag is zeldzaam!
(Hoewel, met de huidige weersvoorspellingen zitten er nog wel wat luie dagen aan te komen. Voor de Vlaamse Ardennen en Pajottenland wordt er zelfs ernstig gewaarschuwd voor wateroverlast tijdens het weekend. Op www. overstromingsvoorspeller.be zou je het moeten kunnen volgen. Dat wordt zompen als we de beestjes eten gaan geven!)
Bij wijze van spreken dan, dat ‘weekend’, want het was gewoon een meerdaagse midden in de week. Om ons 5 jarig huwelijk te vieren. Dat was ondertussen al bijna een jaar geleden, dus hoog tijd om het voornemen in praktijk om te zetten vooraleer we 6 jaar huwelijk gaan vieren 😉
We gingen naar de Veluwe. Met weekenddesk een leuk arrangementje gezocht, met sterren en al, want zo voor het eerst op uitstap zonder kinderen mochten ze wel eens rollen, die centen. En ’t was allemaal naar believen: leuke kamer, heerlijke locatie in de bossen, lekker eten, gezellig restaurantje op het domein, en bovenal heel veel te zien en doen in de buurt. Maar hoe gaat dat dan? Je bent zonder kinderen, en dus neem je de tijd om wakker te worden. Je vliegt dat bed niet uit, en als je er uiteindelijk uit raakt is er tijd voor een lange douche of bad. Dan wandel je richting ontbijtbuffet. En dat is bijzonder uitgebreid. En je hebt daar voor betaald. Dus dat ontbijt is lang en gezellig, en tegen de tijd dat je terug op je kamer bent ben je zo overeten dat je dringend nog eens op bed moet gaan liggen. Tegen de tijd dat je capabel bent om weg te gaan, is het bijna middag. En als je dan ergens aankomt is het toch zeker wel tijd om een koffietje te gaan drinken? Gelukkig schiet er dan een uur of 3 over om iets te doen, want daarna is het donker en wil je wel terug naar de kamer om nog wat te lezen enzo. En dan is er diner met 3 gangen en daar moet je ook je tijd voor nemen. Niet? Om maar te zeggen: véél hebben we precies niet gezien van de streek 😉
Maar: toch wel genoten van Apeldoorn en Arnhem en heerlijk gefietst in het Nationaal Park van de Veluwe (honderden witte fietsen die gratis ter beschikking staan). En hoe dat dan zo gaat als je eens zonder kinderen op reis bent:
Bij het ontbijtbuffet zie je crackers waarvan je denkt: ‘hé, dat zijn die die de kinderen zo graag lusten’ en je laat er een paar in je handtas vallen. Daarna ga je iets drinken en het valt je op dat de flesjes fristi automatisch met een onbreekbare beker geserveerd worden, en je hebt het erover hoe kindvriendelijk Nederland toch wel is. Bij het winkelen loop je de speelgoedwinkel binnen, om je in te leven in kroost en Sinterklaas. Je gaat op zoek naar kleurrijke hagelslag, want dat gaan ze leuk vinden, en je speurt Albert Heijn af naar otbijtkoek van Peijnenburg want die steekt torenhoog boven onze eigen peperkoek uit en de kinderen eten dat zo graag. Bij de boswandeling raap je rode blaadjes van de esdoorn op, want dochterlief houdt van ‘blaadjes met vingers’ (eik) en zal deze dus ook zeker leuk vinden. Bij het nemen van de fietsen in de Veluwe zie je hoe elke fiets een kinderzitje heeft en je fantaseert hoezeer zoontje onderdeappelboom hier zelf al met z’n fietsje zou rondcrossen. ‘ s Avonds bel je naar de grootouders om te vragen hoe het gaat en de kinderen komen aan de telefoon. Dochter zakelijk en to the point: “Wij zijn gaan wandelen, en dan heb ik snoepjes gekocht, en dan ben ik naar bad geweest en nu ga ik een boterham eten en dan ga ik naar mijn bedje. Ok papa?” “Euh, ja, ok!”. “Daa-aag papa”. En dan zoonlief met een andere focus: “Ik heb ook roze snoepjes gekocht, maar ja” (en in gedachten zie je hem zijn kleine schoudertjes optrekken en zijn ‘da’s-niet-zo-erg-gezicht’ trekken). “Dat geeft niet hé?” “Nee hoor zoon, dat geeft niet.” “En vanmiddag heb ik rijst met appelmoes gegeten en voor dessert yoghurt met rijst.”. Op de achtergrond hoor je dan de grootmoeder: “Nee, niet met rijst, met mandarijn.” Zoontje dan weer: “Ah ja, rijst met mandarijn.” En dan herhaal je dat gesprek tegen elkaar alsof je er niet samen naar hebt zitten luisteren en vertel je elkaar tijdens het diner de ene na de andere anekdote over de kinderen alsof je het niet over dezelfde kroost hebt.
Op reis gaan zonder kinderen, eens je kinderen hebt? Vergeet het! Ze zitten in je kleren, en je gaat nooit meer zonder op reis. En dus hebben we maar al besloten: volgend jaar gaan we terug. Met kinderen. En dan gaan we samen fietsen. En naar het openluchtmuseum in Arnhem (Voskuil). En de zoo! En dat apenland. En dan gaan we ook wat meer proberen lezen en leren over de beestje in de veluwe, want nu kwamen we niet veel verder dan: ‘Kijk, een euh nest.” En ‘Euh, zou dat een spoor van dieren zijn?’. Wordt vervolgd dus!
En de kinderen hadden ook hun plannetjes klaar voor de dag: een sneeuwman moest het zijn. En nee, niet zomaar een sneeuwman, maar een sneeuwmama en een sneeuwpapa. En een sneeuwkindje. En een bedje voor het kindje. Maar na wat sneeuwpret en na het maken van de sneeuwmama en het sneeuwkindje moeten ze het toch wat koud gehad hebben, want toen bedachten ze plots zelf: ‘Ah, maar de papa is gaan werken. Hij is in Brussel. Kom mama, we gaan naar binnen.”
Onder de appelboom 